Danilo Kiš – jedan od najpoznatijih srpskih književnika

“Opasno je naginjati se nad tuđom prazninom, a u pustoj želji da se u njoj, kao na dnu bunara ogleda svoje vlastito lice; jer i to je taština. Taština nad taštinama.” – Danilo Kiš

Danilo Kiš, jedan od najpoznatijih srpskih književnika 20. stoljeća, rođen je 22. februara 1935. godine u Subotici. Prezime njegovog oca kada se rodio bilo je Kon ali je to prezime njegov otac mađarizirao, tj. promijenio ga je u Kiš. Prvi razred osnovne završava u Novom Sadu gdje se kasnije preselio u Mađarsku u očev rodni kraj. Tamo završava osnovnu školu i dva razreda gimnazije.

Nakon što su njegovog oca odveli u Aušvic 1944. godine, Danilo sa ostatkom svoje porodice se posredstvom Crvenog krsta vraća u Cetinje. Ovdje je Kiš živio sve do kraja njegovog školovanja. Filozofski fakultet u Beogradu upisuje 1954. godine, gdje je diplomirao kao prvi student na  katedri za opštu književnost (1958.). Bio je oženjen sa Mirjanom Miočinović u period od 1962. do 1981. godine. Poslije njihovog razvoda, Danilo je živio sa Paskal Delpeš sve do svoje smrti.

Njegova najslavnija knjiga, zbirka kratkih priča, Grobnica za Borisa Davidoviča, objavljuje je 1976.godine. Knjiga je svojevremno izazivala buru na književnoj sceni i kao posljedica ove polemike nastaje esej Čas anatomije. U svom djelu Grobnica za Borisa Davidoviča, Kiš je spajao dokumentarno, imaginarno i literarno. No, kao što i sam pisac kaže, gdje nestane činjenice, nastupa  mašta.

Ovakav literarni postupak je bio poznati i ranije. To možemo da vidimo kod Borhesa koji je Kišu bio jedan od pisaca – uzora. Ali polemika nastaje jer su ga određeni kritičari optužili Kiša za plagiranje, dok su drugi ga branili i isticali njegovu naprednost književnih ideja.

Danilo Kiš je iza sebe ostavio izuzetno značajan književni opus. On se okreće motivima smrti, ali ne one svakodnevne, pojedinačne smrti, nego o ideji svesmrti, koja dovodi do kraja civilizacije koja sebe samu melje. Pored toga, okreće se motivima antičkih drama i vavilonski epova, gdje se vrhunac dramskog izraza uspostavlja upravo sa dodirom smrti, i gdje obrađuje opsesivno ovu ideju koja se javlja kao hajlajt mnogih njegovih dijela.

U svojom autobiografskom “Porodičnom ciklusu” ovakva motiv je bio naznačen. No u knjizi Grobnica za Boisa Davidoviča i Enciklopediji mrtvih ovom motive je posveća velika pažnja.

Danilo Kiš je jezički majstor savršenog izraza, gdje riječ smatra svetinjom, dok je njegova proza toliko stilski isikrisatlisana da prerasta u poeziju.

Umire 15. oktobra 1989.godine u Parizu, gdje se jedan period i liječio. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.